Η Αγιάσος – Περιβάλλον

Δομημένο περιβάλλον

Ο οικισμός Αγιάσου είναι χαρακτηρισμένος παραδοσιακός οικισμός με το από 19.10/13-11-1978 Π.Δ. (ΦΕΚ 594/Δ΄/13-11-1978). Αναπτύχθηκε με βάση έναν πρωταρχικό άξονα. Ο χαρακτήρας του είναι αστικός (συνεχές οικοδομικό σύστημα) και οι αυλές λείπουν τελείως ή είναι ελάχιστες. Ο οικισμός αναπτύσσεται γύρω από την εκκλησία της Παναγίας σε σχήμα χωνιού. Προς αυτήν οδηγούν όλοι οι κύριοι δρόμοι με διεύθυνση κάθετη προς τις υψομετρικές καμπύλες. Καθώς από την περιφέρεια του χωνιού συγκλίνουν προς το κέντρο, συναντιούνται σε οξείες γωνίες που η διαμόρφωσή τους αποτελεί χαρακτηριστικό στοιχείο της Αγιάσου. Οι απότομες κλίσεις υπαγορεύουν επίσης (λόγοι στατικότητας) τη διαμόρφωση στενομέτωπων σπιτιών, σε τρόπο που οι τοίχοι τους να δημιουργούν αντιστήριξη του ενός με το άλλο. Και επειδή είναι δύσκολο να υπάρξουν αυλές, το πράσινο ξεχύνεται στα μπαλκόνια και γεφυρώνει τους δρόμους που για τους Αγιασώτες είναι χώροι ζωής. Γι’ αυτό βλέπουμε ότι τα καφενεία τους στην κεντρική πλατεία της αγοράς είναι συμφιλιωμένα με το δρόμο κι έχουν μεγάλα ανοίγματα που κλείνονται με τζαμωτά, για να εξουδετερώνουν το φράγμα του τοίχου και να ενοποιούν τους μέσα και τους έξω χώρους. Η Καρυά και το Σταυρί συγκεντρώνουν τα καλύτερα δείγματα παλιών αρχοντικών.

Φυσικό περιβάλλον

Ορεινός όγκος Ολύμπου

Η Λέσβος, λόγω των ευνοϊκών κλιματικών συνθηκών (άνεμοι, νέφωση, θερμοκρασία, υγρασία κλπ) και της μορφολογίας – ορογραφίας του εδάφους της, έχει μια από τις πλουσιότερες χλωρίδες της Ελλάδας ! Η χλωρίδα της περιλαμβάνει περισσότερα από 1.400 taxa (είδη και υποείδη) ανώτερων φυτών. Αν λάβουμε υπόψη μας ότι η Κρήτη, που έχει έκταση 5,5 φορές μεγαλύτερη από τη Λέσβο, διαθέτει περίπου 1.750 έως 1.800 taxa, τότε αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος του πλούτου της λεσβιακής χλωρίδας. Πολλά από αυτά τα είδη είναι σπάνια και παρουσιάζουν ιδιαίτερο φυτογεωγραφικό και οικολογικό ενδιαφέρον.

Ο ορεινός όγκος του Ολύμπου είναι ενταγμένος στον επίσημο κατάλογο βιοτόπων του CORINE – Land Cover. Επίσης, είναι τμήμα της περιοχής με την ονομασία «Κόλπος Γέρας, Έλος Ντίπι και Όρος Όλυμπος» που περιλαμβάνεται στον επιστημονικό και εθνικό κατάλογο του ευρωπαϊκού δικτύου προστατευόμενων περιοχών «Νatura 2000» (με τον κωδικό GR4110005). Έχει επίσης χαρακτηριστεί ως «Σημαντική περιοχή για τα πουλιά (ΙΒΑ)». Το όρος Όλυμπος (968 μ.) καλύπτεται από δάση καστανιάς και τραχείας πεύκης, ενώ η κορυφή του είναι γυμνή και βραχώδης. Ο ορεινός όγκος Ολύμπου είναι η χλωριδικά πιο ενδιαφέρουσα περιοχή της Λέσβου, από άποψη τόσο αριθμού ειδών όσο και παρουσίας ελληνικών ενδημικών και σπάνιων ειδών. Διαθέτει μεγάλο αριθμό τύπων οικοτόπων (συγκαταλέγεται στο 7% των περιοχών του δικτύου «Φύση 2000» με τη μεγαλύτερη ποικιλία οικοτόπων), αλλά και σημαντικών ειδών (συγκαταλέγεται στο 17% των περιοχών με μεγαλύτερους αριθμούς σημαντικών ειδών).

Μια μεγάλη ποικιλία οικοτόπων και ζωντανών οργανισμών συναντάται σε μια σχετικά μικρή έκταση. Κυρίαρχες φυτοκοινωνίες είναι ένα μη αυτοφυές δάσος καστανιάς (Castanea Sativa L.) έκτασης 11.000 στρεμμάτων περίπου που διαδέχεται ένα εκτεταμένο και πυκνό σύστημα από τραχεία πεύκη (Pinus brutia).

Το πευκοδάσος (τσαμλίκι) της «Μεγάλης Λίμνης»

Βορειοδυτικά του Ολύμπου απλώνεται ένα εκπληκτικής φυσικής ομορφιάς δάσος τραχείας πεύκης εκτάσεως 32.000 στρεμμάτων, το επονομαζόμενο τσαμλίκι της Αγιάσου, μεγάλο μέρος του οποίου ανήκει στη ζώνη του δικτύου Natura 2000. Το δάσος αυτό είναι συνδεδεμένο με την ιστορία και την οικονομική ζωή των κατοίκων της Αγιάσου από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας μέχρι σήμερα.