Μουσική – Χορός

Η ΔΙΑΣΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΜΑΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΑ ΣΑΝΤΟΥΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟΥ

Απ’ τη δεκαετία του ’30 το Αναγνωστήριο έδειχνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη μουσική, ενόργανη και φωνητική. Παραδίδονταν μαθήματα ευρωπαϊκής μουσικής και είχαν δημιουργηθεί τα μαντολινάτα του Αναγνωστηρίου, χορωδία που στήριζε μουσικοφιλολογικές βραδιές αλλά και εκκλησιαστική χορωδία. Εδώ που πρέπει να σταθούμε είναι η συμβολή του προέδρου του Αναγνωστηρίου Πάνου Πράτσου στην οργάνωση και ανάπτυξη του Μουσικού Τμήματος. Ήταν ερασιτέχνης μουσικός και διοργάνωνε μουσικές εκδηλώσεις που παρουσιάζονταν στη Λέσβο.

Πρωτοποριακή και μοναδική για επαρχία ήταν η πρωτοβουλία του να ανεβάσει απ’ το 1958 οπερέτες που απαιτούσαν εξειδικευμένες γνώσεις μουσικής.

Αυτό όμως που θεωρείται τεράστια παρακαταθήκη στο χώρο της μουσικής μας παράδοσης είναι η συλλογή απ’ το 1964 του μουσικολαογραφικού υλικού της Αγιάσου. Ο Πάνος Πράτσος με συνεργάτες το δάσκαλο Χριστόφα Χατζηπαναγιώτη και τους λαϊκούς οργανοπαίχτες της Αγιάσου και τη Χορωδία του Αναγνωστηρίου κατέγραψε σε μπομπίνες μαγνητοφώνου όλο το μουσικό υλικό της Λέσβου και των απέναντι μικρασιατικών παραλίων, αλλά και σε παρτιτούρες με το μουσικό Αχιλλέα Σουσαμλή και το Χαρίλαο Ρόδανο. Μια πρωτοβουλία σε περίοδο που η παραδοσιακή μουσική ήταν σε δεύτερη μοίρα. Το υλικό αυτό είναι σήμερα ανεκτίμητης αξίας. Στη μουσική αρχειοθήκη του Αναγνωστηρίου υπάρχουν καταγραμμένες (από τη δεκαετία του 1950) ηχογρα­φήσεις 200 περίπου μουσικών κομματιών, που χαρακτηρίζουν και αποτελούν ολόκληρη τη μουσική παράδοση της Αιολίδας. Ένα μικρό μέρος του σπάνιου αυτού υλικού ηχογράφησε το 1974 ο ερευνητής μουσικολόγος Σίμων Καράς, ο οποίος γράφει στο φύλλο της 27/1/1975 του «Δημοκράτη»: «…στην εποχή μας τόση είναι η φθορά της παραδόσεως από τη συνήθεια του ξενομίμητου πολιτισμού των αστικών μας κέντρων, ώστε ούτε τραγουδιστές να υπάρχουν των παλαιών τοπικών τραγουδιών, και εκτός από ορισμένους μουσικούς εδώ-εκεί που κρατούν ενεργό τη μουσική πράξη, καθώς και τη συντονισμένη και άξια κάθε προβολής και εξάρσεως προσπάθεια του Αναγνωστηρίου της Αγιάσου με τους ομίλους του τραγουδιστών και οργανοπαιχτών, στα άλλα μέρη της Λέσβου οι περισσότεροι μουσικοί έχουν παρατήσει τα όργανά των και επί χρόνια πολλά παίζουν σε μιξοβάρβαρες ορχήστρες, με μπουζούκια, ντραμς, ακορντεόν, αρμόνια και κιθάρες.»

Τη δεκαετία του ’90 συνεχίστηκαν οι προσπάθειες για τη διάσωση και διάδοση του μουσικολαογραφικού μας υλικού πάντοτε με τον Πάνο Πράτσο, αλλά και τους άξιους συνεργάτες του Χαρίλαο Ρόδανο και Στρατή Σουσαμλή ή Σιλέμ που άρχισε με τη στήριξη του Αναγνωστηρίου να συγκεντρώνει αρκετά παιδιά και μεγάλους που είχαν έφεση προς τη μουσική. Έτσι άρχισαν να παραδίδονται μαθήματα βιολιού και εγχόρδων απ’ το βιολιστή και μουσικοδιδάσκαλο Χαρίλαο Ρόδανο. Μέσα απ’ την προσπάθεια αυτή προέκυψε η Παραδοσιακή Κομπανία του Αναγνωστηρίου που συνέβαλε και συμβάλλει τα μέγιστα στην προβολή του Αναγνωστηρίου και τη διάσωση και διάδοση της παραδοσιακής μουσικής με το αυθεντικό παίξιμό της.

Μετά το θάνατο του Χαρίλαου Ρόδανου το 2003, αποφασίσαμε να ρίξουμε περισσότερο βάρος στη διάδοση της παραδοσιακής μουσικής με καλύτερη οργάνωση, με μερική χρηματοδότηση και του Αναγνωστηρίου υποχρεώνοντας τους μαθητές να διδάσκονται και θεωρία μουσικής. Για το σκοπό αυτό στελεχώσαμε το Μουσικό Τμήμα του Αναγνωστηρίου με καλούς και άξιους δασκάλους.

Τα αποτελέσματα αυτής μας της προσπάθειας ήταν εντυπωσιακά. Σε ένα χρόνο δεκάδες νέοι μας ήταν έτοιμοι να διαφημίσουν το Αναγνωστήριο, την Αγιάσο και τη Λέσβο, ιδιαίτερα στο χώρο της παραδοσιακής μας μουσικής.

Πρωταρχικό ρόλο στην προβολή του Αναγνωστηρίου έπαιξε το τμήμα με τα σαντούρια και με δάσκαλο το λαϊκό μουσικό Κώστα Ευρ. Ζαφειρίου (Καζίνο). Με αξιοθαύμαστη υπομονή μεθοδικότητα και αγάπη προς τους μαθητές του και με τη δική μας ολόπλευρη στήριξη διδάσκει το σαντούρι, το δύσκολο αυτό όργανο, αλλά τόσο μελωδικό, που πραγματικά γοητεύει και εντυπωσιάζει.

Σήμερα είναι πλέον γνωστά «ανά τον κόσμο» τα ΣΑΝΤΟΥΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟΥ με το ωραίο παίξιμό τους και με εμφανίσεις τόσο εντός όσο και εκτός εθνικών συνόρων σε ποικίλες περιστάσεις: πολιτιστικές εκδηλώσεις δικές μας ή αδελφών σωματείων, φιλανθρωπικές, υποδοχές υψηλών προσώπων, σε Πανεπιστήμια, Μουσεία κ.ά. Πρεσβευτές της γνήσιας μουσικής μας παράδοσης. Προσφορά τεράστια όχι μόνο στον τόπο μας. Μας έκαναν γνωστούς σ’ ολόκληρη την Ελλάδα και το εξωτερικό. Και το σπουδαιότερο βοήθησαν να διασώσουμε τη γνήσια μουσικοχορευτική μας παράδοση και να τη διαδώσουμε παντού μέσα απ’ τους γλυκούς ήχους που παιδάκια δειλά – δειλά έβγαζαν απ’ το σαντούρι και που σήμερα φοιτητές χαρίζουν ευχάριστες μελωδίες στις παρέες τους ανά την Ελλάδα. Αυτό τέλος που προσφέρει τεράστια υπηρεσία στην παράδοση είναι ότι αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση στις δεκάδες νέους μαθητές που τρέχουν να μάθουν αυτό το παραδοσιακό όργανο.

Το Δ.Σ. του Αναγνωστηρίου εκφράζοντας μια καθολική αναγνώριση και εκτιμώντας την ιδιαίτερη προσφορά τους θεώρησε υποχρέωσή του να τιμήσει τα παιδιά εκείνα και μαζί τους γονείς και το δάσκαλό τους, προχωρώντας στην έκδοση του μουσικού CD «ΤΑ ΣΑΝΤΟΥΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟΥ. Σκοποί της Λέσβου και της Μικρασίας.» (2013), με την ευγενική χορηγία του Γρηγόρη Λιάκατου, ομογενή συμπατριώτη μας που ζει και εργάζεται στη Μελβούρνη της Αυστραλίας.