Βασιλική Μαλακέλη (1925 – 2020)
Η Βασιλική Μαλακέλη είναι μια από τις σπουδαίες ερασιτέχνισσες που ανέδειξε το Αναγνωστήριό μας. Από το 1970 και μετά συμμετέχει σε αρκετές θεατρικές παραστάσεις, κυρίως ηθογραφίες του Αντώνη Μηνά, αλλά είναι και η κορυφαία των χορωδιών που τραγουδούσαν τα παλιά παραδοσιακά τραγούδια του τόπου μας.
Η χαρακτηριστική φωνή της καταγράφτηκε σε πολλές ηχογραφήσεις του Αναγνωστηρίου και ιδιαίτερα σ’ αυτήν που πραγματοποίησε το 1974 ο μεγάλος ερευνητής μουσικολόγος Σίμωνας Καρράς, που ηχογράφησε ένα μέρος της σπάνιας μουσικής αρχειοθήκης του Πνευματικού μας Κέντρου στην οποία διασώζεται ολόκληρη σχεδόν η μουσική παράδοση της Αιολίδας.
Η Βασιλική γεννήθηκε το 1925 στην Αγιάσο. Ήταν κόρη του Βαγγέλη Πουδαρά και της Ξανθούλας το γένος Νίκου Κουταλέλλη. Ήταν παιδί πολυμελούς οικογένειας. Η γενιά του Μεσοπολέμου χτυπήθηκε από την κατάρα της κατοχής και του πολέμου και τα παιδιά – ιδιαίτερα οι γόνοι των φτωχών εργατοαγροτικών οικογενειών – σπάνια μάθαιναν γράμματα. Ήταν πολύ δύσκολο να τελειώσουν ακόμα και το Δημοτικό Σχολείο. Από τον κανόνα αυτό, δεν ξέφυγε ούτε η Βασιλική που μπόρεσε να φοιτήσει μέχρι την τέταρτη τάξη. Όταν μεγάλωσε, αρχικά δούλεψε σε τσορχανάδες και μετά στην αγροτική παραγωγή.
Η Βασιλική μπήκε στο Αναγνωστήριο όταν ακόμα το σωματείο μας στεγαζόταν στα «Χάνια». Ο αείμνηστος δάσκαλος Χριστόφας Χατζηπαναγιώτης είχε διαπιστώσει το ιδιαίτερο φωνητικό της τάλαντο, γιατί έμεναν στην ίδια γειτονιά της Μπουτζαλιάς. Τόσο του άρεσαν οι αμανέδες της, που μια φορά την κάλεσε και την ηχογράφησε στο σπίτι του. Αργότερα την πήρε στο Αναγνωστήριο όπου πια αναδείχτηκε σαν μια από τις καλύτερες κορυφαίες των χορωδιών του.
Στις 6 Ιουλίου 1970 είναι η κορυφαία της μικτής χορωδίας του Αναγνωστηρίου που παρουσιάζει τη «Βραδιά Λεσβιακής Μουσικής και Τραγουδιού» στο πλαίσιο των Αιολικών Εκδηλώσεων που γίνονται από 5 μέχρι 12 Ιουλίου 1970 στο θερινό θέατρο «Πάρκο» της Μυτιλήνης.
Η ίδια εκδήλωση επαναλήφτηκε εκτός προγράμματος στις 9 Ιουλίου 1970, καθώς επίσης και στις 19 Ιουλίου 1970 στο πλαίσιο των Αιολικών Εκδηλώσεων Πλωμαρίου.
Η εκδήλωση αυτή, της οποίας την οργάνωση και επιμέλεια είχε αναλάβει ο πρόεδρος του Αναγνωστηρίου Πάνος Πράτσος άρεσε υπερβολικά και τα επαινετικά σχόλια κατέκλυσαν κυριολεκτικά τον τοπικό τύπο. Η εφημερίδα «Λεσβιακός Κήρυξ» της 8ης Ιουλίου 1970 έγραφε: «Οι Αγιασώτες μας έβαλαν κάτω εμάς τους Μυτιληνιούς προχθές στο θερινό θέατρο του Πάρκου… Οι λεβέντες και οι ομορφονιές της «Αναπτύξεως» του Αναγνωστηρίου Αγιάσου … παρουσίασαν ένα πρωτοφανές εις πρωτοτυπίαν, γραφικότητα, λαϊκό λεσβιακό χρώμα και ποίηση πρόγραμμα που εξέπληξεν όλους».
Ο Κλεάνθης Παλαιολόγου έγραφε στο «Δημοκράτη» της 14ης Ιουλίου 1970: «Ήταν αμύθητης αξίας θησαυροί που μας τους παρουσίασεν ο κ. Πάνος Πράτσος και οι λαμπροί συνεργάτες του, όλοι άξιοι και αξεπέραστοι, ο καθένας στο ρόλο του.»
Από τότε και στο εξής η Βασιλική μετέχει σε όλες σχεδόν τις μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις που παρουσιάζει το Αναγνωστήριο στην Αγιάσο, στη Μυτιλήνη και σε άλλα χωριά της λεσβιακής υπαίθρου.
Στις 30 Ιουλίου 1972 ανεβαίνει η ηθογραφία του Γιώργου Μουτζουρέλη «Ο ανάποδος που έγινε αρνί», με σκηνοθεσία Χριστόφα Χατζηπαναγιώτη, σκηνογραφία Χαράλαμπου Πανταζή και μουσική επιμέλεια και διδασκαλία Πάνου Πράτσου.
Η παράσταση δόθηκε υπέρ της ανακαίνισης του ναϋδρίου Αρχαγγέλων και της αξιοποίησης του Ιερού Λόφου Καστέλι.
Τα Χριστούγεννα του 1973 ανεβαίνει η οπερέτα του Νίκου Χατζηαποστόλου «Οι ερωτευμένοι μυλωνάδες» (που επαναλήφτηκε την επαύριον της Πρωτοχρονιάς του 1974), τα έσοδα της οποίας διατέθηκαν υπέρ της στέγης του Ιδρύματος.
Η σκηνοθεσία ήταν των Δημήτρη Πράτσου, Σωτήρη Βουνάτσου και Γρηγόρη Μαλακέλη, η σκηνογραφία του Χαράλαμπου Πανταζή και η μουσική επιμέλεια του Πάνου Πράτσου. Η Βασιλική τραγουδά στο κόρο των γυναικών.
Το 1974 παίζει στην πεντάπρακτη ηθογραφία του Αντώνη Μηνά «Σα δε τιριάζ’, δε σ’μπιθιριάζ’», με σκηνοθεσία Ηλία Μακρέλη ή Ψυρκούδη, σκηνογραφία Χαράλαμπου Πανταζή και μουσική επιμέλεια Πάνου Πράτσου.
Η πρεμιέρα έγινε στις 3 Νοεμβρίου 1974 στην αίθουσα πνευματικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων του Αναγνωστηρίου. Την επόμενη χρονιά το έργο παίζεται και στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης στο πλαίσιο της Εβδομάδας Λόγου και Τέχνης.
Στις 8 Αυγούστου 1976 ανεβαίνει για πολλοστή φορά επί σκηνής η υπέροχη ηθογραφία του Χριστόφα Κανιμά «Τι να τα κάνω τα καλά». Είχε παρουσιαστεί για πρώτη φορά το 1933 και ακολούθησαν οι παραστάσεις των ετών 1939, 1954, 1965, 1969, 1976 και 1992.
Το 1976 παίχτηκε στο Αναγνωστήριο και στις 10 Νοεμβρίου 1976 στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Ελευθέρια 1912-1976». Η σκηνοθεσία ήταν του Σωτήρη Βουνάτσου και τα σκηνικά του Χαράλαμπου Πανταζή.
Το 1978 ανεβαίνει η τετράπρακτη ηθογραφία του Αντώνη Μηνά «Τα σόγια» με σκηνοθεσία Γιάννη Πουδαρά και Παναγιώτη Ραφαήλ Σουσαμλή, σκηνογραφία Χαράλαμπου Πανταζή και μουσική επιμέλεια Πάνου Πράτσου.
Η πρεμιέρα γίνεται στις 25 Ιουνίου 1978 στο κινηματοθέατρο του Αναγνωστηρίου και η Βασιλική είναι η κορυφαία της μικτής χορωδίας που πλαισιώνει το έργο.
Στις 12 Αυγούστου 1979 πρωτοπαρουσιάζεται η τετράπρακτη ηθογραφία του Αντώνη Μηνά «Ωραία Μπουτζαλιά μου» με σκηνοθεσία των Γιάννη Πουδαρά και Παναγιώτη Ραφαήλ Σουσαμλή, σκηνογραφία του Δημήτρη Αντωνίου Κουντουρέλη και μουσική επιμέλεια του Πάνου Πράτσου. Η Βασιλική κρατά το ρόλο τ’ Πιρμάθ’, μιας κουτσομπόλας της γειτονιάς.
Η «Ωραία Μπουτζαλιά» είναι κατά γενική ομολογία η καλύτερη ηθογραφία του Αντώνη Μηνά και γι’ αυτό την ίδια χρονιά παίχτηκε στο Πλωμάρι, στο Μόλυβο, στα Παράκοιλα και στον Ασώματο.
Στις 10 Νοεμβρίου 1979 παρουσιάζεται στην Εστία Νέας Σμύρνης στην Αθήνα και την επόμενη χρονιά στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης. Ξαναπαίχτηκε το 1994 στο Αναγνωστήριο και την ίδια χρονιά στο Σύδνεϋ της Αυστραλίας στο μνημειώδες ταξίδι του καλλιτεχνικού τμήματος του Αναγνωστηρίου στους εκεί ομογενείς αδελφούς μας.
Την άνοιξη του 1981 Σουηδοί κινηματογραφιστές έκαναν τα γυρίσματα μιας ταινίας στη Λέσβο με θέμα τον τουρισμό στο νησί μας.
Στα γυρίσματα, που έγιναν στη Μυτιλήνη, στην Αγιάσο, στα Λουτρά και αλλού, συμμετείχαν οι ερασιτέχνισσες του Αναγνωστηρίου Μαριάνθη Αϊβαλιώτη και Βασιλική Μαλακέλη.
Στις 5 Αυγούστου 1981 η Βασιλική είναι και πάλι η κορυφαία της μικτής χορωδίας του Αναγνωστηρίου που δίνει στον περίβολο του Δημοτικού Σχολείου Παρακοίλων μουσική καλλιτεχνική εκδήλωση με παραδοσιακά νοσταλγικά τραγούδια και μερακλήδικους χορευτικούς σκοπούς, ύστερα από πρόσκληση του Αγροτικού και Μορφωτικού Συλλόγου Παρακοίλων.
Την ίδια χρονιά ανεβαίνει η ηθογραφία του Αντώνη Μηνά «Κρίμας του μπαξίσ’» με σκηνοθεσία Παναγιώτη Ραφαήλ Σουσαμλή, σκηνογραφία Δημήτρη Αντωνίου Κουντουρέλη και μουσική επιμέλεια Πάνου Πράτσου. Η πρεμιέρα έγινε στις 12 Αυγούστου 1981.
Η Βασιλική ερμηνεύει το ρόλο της μητέρας. Το έργο παίχτηκε επίσης στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης και στην Πέτρα.
Την Κυριακή, 1η Αυγούστου 1982, η Βασιλική παίρνει μέρος με τη χορωδία του Αναγνωστηρίου στις εκδηλώσεις της «Γιορτής του Ούζου» που λαμβάνουν χώρα στην Παιδική Χαρά της Επάνω Σκάλας Μυτιλήνης. Στις εκδηλώσεις αυτές το Αναγνωστήριο παρουσίασε και τα ηθογραφικά σκετς «Ζαμπνιές» του Στρατή Πολυδώρου Αναστασέλη και «Λιουλόγους» του Στρατή Παπανικόλα.
Στις 12 Αυγούστου 1983 κάνει πρεμιέρα η νέα ηθογραφία του Αντώνη Μηνά «Τα μη χειρότιρα» που ανεβαίνει στη σκηνή με σκηνοθεσία Παναγιώτη Ραφαήλ Σουσαμλή, σκηνογραφία Μιχάλη Βίγλατζη και μουσική επιμέλεια Πάνου Πράτσου. Η Βασιλική και πάλι σε πρωταγωνιστικό ρόλο.
Την ίδια χρονιά παίζεται ακόμα στο Πλωμάρι, στο πλαίσιο των ετήσιων Βενιαμινείων, και στην Καλλονή. Αυτή ήταν και η τελευταία επί σκηνής εμφάνιση της Βασιλικής που έφυγε για να δώσει τη σκυτάλη στις νεότερες ερασιτέχνισσες.
Όμως η φωνή της ωρίμαζε με το πέρασμα του χρόνου σαν το παλιό καλό κρασί. Γι’ αυτό και ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή του τραγουδιού. Στις 18 Ιανουαρίου 1998 ο Φιλοπρόοδος Σύλλογος Αγιασωτών της Αθήνας παρουσιάζει στην αίθουσα τελετών της Εστίας Νέας Σμύρνης το βιβλίο «Θρύλος και ιστορία της Αγιάσου της νήσου Λέσβου» του δάσκαλου Στρατή Κολαξιζέλη, το πόνημα του ίδιου και του Βασίλη Τραγέλη «Η Αγιάσος και τα πέριξ», καθώς και το δεύτερο δίσκο και το συνοδευτικό CD με τίτλο «Μελίσματα στην Αγιάσο – Β΄- οι σκοποί της ψυχής μας». Η ηχογράφησή του έγινε στο στούντιο της Εκκλησίας της Ελλάδος με τη μεσολάβηση του πρωτοπρεσβύτερου Νεκτάριου Χατζηπροκοπίου.
Την παρουσίαση του δίσκου έκαναν η παραδοσιακή κομπανία και η χορωδία του Αναγνωστηρίου. Η Βασιλική ήταν παρούσα στη σημαντική αυτή εκδήλωση που κάλυψε μεταξύ άλλων και το τηλεοπτικό κανάλι MEGA. Η έκδοση αυτή περιλαμβάνει 37 σκοπούς και τραγούδια πολλά απ’ τα οποία διασώζουν άμεσα στοιχεία της σμυρναίικης αστικής σχολής, αλλά και λαϊκούς χορούς των ιωνικών παραλίων. Στην ίδια αίθουσα είχε παρουσιαστεί στις 26 Ιανουαρίου 1997 και ο πρώτος δίσκος της σειράς.
Η Βασιλική Μαλακέλη είναι μια πραγματική κυρία του ερασιτεχνικού μας θεάτρου και θα την έχουμε πάντα στην καρδιά μας για την πραότητα και την ευγένεια του χαρακτήρα της και φυσικά για τα αστείρευτα υποκριτικά και κυρίως φωνητικά της προσόντα.
ΚΙΝΗΜΑΤΟΘΕΤΑΡΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟΥ ΑΓΙΑΣΟΥ
ΣΑΒΒΑΤΟ, 29 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008, 7 Μ.Μ.
