Κατευοδώσαμε σήμερα στην τελευταία του κατοικία τον παλιό ερασιτέχνη του λαϊκού θεάτρου και εξαίρετο κωμικό ηθοποιό Μιχάλη Ευστρατίου Καμπουρέλλη (1937-2020), που είχε τιμηθεί από το Αναγνωστήριο Αγιάσου για την προσφορά του στο λαϊκό πολιτισμό. Η σημερινή μας ανάρτηση αφιερώνεται στη μνήμη του (ομιλία του Στρατή Βεγιάζη σε κείμενα Παναγιώτη Μ. Κουτσκουδή, που έγινε στο πλαίσιο του γιορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου 27-3-2011).
ΜΙΧΑΛΗΣ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΥ ΚΑΜΠΟΥΡΕΛΛΗΣ
Ένας από τους σημαντικότερους ερασιτέχνες ηθοποιούς, που έλαμψαν στο καλλιτεχνικό μας στερέωμα για σαράντα περίπου χρόνια, στιγματίζοντας με την παρουσία τους τα θεατρικά δρώμενα του τόπου μας, ήταν ο Μιχάλης Ευστρατίου Καμπουρέλλης, που γεννήθηκε στην Αγιάσο στις 14 Σεπτεμβρίου 1937. Ήταν ο μεγαλύτερος γιος του Ευστρατίου Μιχαήλ Καμπουρέλλη (1909 – 19/7/71960) και της Έλλης το γένος Παναγιώτη Γυμνάγου (1913 – 6/12/1994).
Ο απροσδόκητος χαμός του πατέρα του σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα στις 19 Ιουλίου 1960, σε ηλικία μόλις 51 ετών, τον βρήκε παλληκαράκι και τον υποχρέωσε να επωμιστεί ως πρωτότοκος τα οικογενειακά βάρη, αφού ο αδερφός του Δημήτρης ήταν μόλις 12 χρονών (γεννήθηκε στις 18-9-1948).
Κληρονόμησε την τέχνη του πατέρα του που ήταν τσαγκάρης και δούλεψε αρκετά χρόνια στο υποδηματοποιείο του, που βρισκόταν σε ακίνητο του Γιάννη Πιπερίτη στον κεντρικό δρόμο του χωριού, λίγο πιο κάτω από το Νέο Ξενώνα της Παναγίας. Παράλληλα, ασχολιόταν και με αγροτικές εργασίες, για να συμπληρώνει το εισόδημά του. Αργότερα προσελήφθη ως τραπεζοκόμος στο Ίδρυμα Κοινωνικής Προνοίας Αγιάσου «Η Θεομήτωρ», απ’ όπου και συνταξιοδοτήθηκε. Το μαγαζάκι του ήταν το στέκι της περιοχής. Εκεί γίνονταν οι συζητήσεις, οι προεργασίες, οι ζυμώσεις, οι λογής σχεδιασμοί, τα πειράγματα. Την παλιοπαρέα αποτελούσαν οι αδελφοί Προκόπης και Γιώργος Παπάνης, ο Αντώνης Μηνάς, ο Βενιζέλος Αναστασέλης και πολλοί άλλοι. Αυτοί ήταν που τον ενέταξαν και στο Αναγνωστήριο.
Ο αείμνηστος Πάνος Πράτσος εκτίμησε και αξιοποίησε το υποκριτικό του ταλέντο, ιδίως σε κωμικούς ρόλους, δίνοντάς του την ευκαιρία να μας χαρίσει αξέχαστες ερμηνείες σε έργα του ελληνικού και ξένου ρεπερτορίου, αλλά και του ηθογραφικού θεάτρου.
Το ερασιτεχνικό θέατρο έκανε την εμφάνισή του στην Αγιάσο ήδη από το 1879 με το ανέβασμα του έργου του Δημήτρη Βυζαντίου «Βαβυλωνία», με σκοπό την οικονομική ενίσχυση των πυροπαθών που επλήγησαν από το μεγάλο γιανγκίνι της 14ης Αυγούστου 1877. Το Αναγνωστήριο καλλιέργησε το ερασιτεχνικό θέατρο από ιδρύσεώς του και μέχρι σήμερα έχει ανεβάσει επί σκηνής με μεγάλη επιτυχία περίπου εκατό έργα ελληνικού και ξένου ρεπερτορίου, πολλά απ’ τα οποία παρουσιάστηκαν στη Μυτιλήνη και σε άλλα χωριά της Λέσβου και μερικά στην Αθήνα και στην Αυστραλία. Ειδυλλιακά δράματα, τραγωδίες εθνικού περιεχομένου, κωμωδίες, ηθογραφίες και επιθεωρήσεις στο ντόπιο γλωσσικό ιδίωμα και φυσικά οπερέτες. Μέχρι σήμερα δεν έχει καταγραφεί άλλο επαρχιακό σωματείο στην Ελλάδα που να έχει ανεβάσει οπερέτες, τουλάχιστον την εποχή που το τόλμησε το Αναγνωστήριο.
Ας κάνουμε λοιπόν μια αναδρομή στην παρουσία του Μιχάλη στο ερασιτεχνικό μας θέατρο.
Ο Γυμναστικός Σύλλογος Αγιάσου «Όλυμπος» ιδρύθηκε το 1925 και λειτούργησε αρχικά ως παράρτημα του Αναγνωστηρίου και μετά το 1930 ως αυτοτελές σωματείο. Ο μεγάλος σκηνοθέτης και ερασιτέχνης ηθοποιός της Αγιάσου Ηλίας Μακρέλης ή Ψυρκούδης σκηνοθετούσε θεατρικά έργα για την οικονομική ενίσχυση του Συλλόγου.
Το 1956 ανεβαίνει το μουσικό κωμειδύλλιο του Δημήτρη Κόκκου «Η λύρα του γερο-Νικόλα», στο οποίο καταγράφεται και η παρθενική συμμετοχή του Μιχάλη Καμπουρέλλη. Το έργο πλαισιώθηκε στο τέλος μ’ ένα επιθεωρησιακό σκετσάκι, «Το 7 τραμ». Η παράσταση επαναλήφτηκε με μεγάλη επιτυχία την ίδια και την επόμενη χρονιά. Παίχτηκε ακόμα και στον Πολιχνίτο. Οι παραστάσεις των σωματείων δίνονταν τότε πίσω από τον Κήπο της Παναγίας, στο λεγόμενο Βρανιάδειο Θέατρο, αφού το κινηματοθέατρο του Αναγνωστηρίου ολοκληρώθηκε μόλις το 1975.
Η ένταξή του στο Αναγνωστήριο συνοδεύτηκε από πληθώρα συμμετοχών του σε θεατρικές παραστάσεις και μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις, οι οποίες με χρονολογική σειρά ήταν οι εξής:
Στην οπερέτα του Νίκου Χατζηαποστόλου «Οι Απάχηδες των Αθηνών» (30-12-1962) είναι ο Κλέων.
Στην οπερέτα του Νίκου Χατζηαποστόλου «Το κορίτσι της γειτονιάς» (31-3-1963) υποδύεται τον Πάνο.
Στο έργο του Αλεξάνδρου Κασόνα «Τα δένδρα πεθαίνουν όρθια» (12-7-1964), παίζει το ρόλο του ταχυδακτυλουργού.
Στην οπερέτα του Νίκου Χατζηαποστόλου «Η καρδιά του πατέρα» (19-12-1965) δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας στο ρόλο του τοκογλύφου Συμεών Βελόνη.
Στο κωμειδύλλιο του Δημήτρη Κορομηλά «Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας» (6-8-1967) υποκρίνεται τον τσοπάνο Μανώλη.
Στην αξέχαστη ηθογραφία του παπα-Χριστόφα Κανιμά «Τι να τα κάνω τα καλά» (19-5-1969) ερμηνεύει το ρόλο του Τιν’, παντρεμένου παραγιού τ’ Γιαννάτσ’.
Στην κωμωδία των Ασημάκη Γιαλαμά – Κώστα Πρετεντέρη «Μιας πεντάρας νιάτα» (6-8-1969) υποδύεται τον Ανδρέα.
Στη μουσικοφιλολογική βραδιά, που οργανώνει το Αναγνωστήριο στις 23-11-1969, αποδίδει το ποίημα «Κ’σούρια» του Στρατή Π. Αναστασέλλη.
Στις Αιολικές Εκδηλώσεις (Βραδιά Λεσβιακής Μουσικής και Τραγουδιού), που έλαβαν χώρα στη Μυτιλήνη από τις 5 έως τις 12-7-1970, είναι μέλος της Χορωδίας του Αναγνωστηρίου που τραγούδησε στο θέατρο «Πάρκο» στις 6-7-1970.
Η Χορωδία πήρε μέρος και στις Αιολικές Εκδηλώσεις Πλωμαρίου στις 19-7-1970.
Στην οπερέτα του Νίκου Χατζηαποστόλου «Η γυναίκα του δρόμου» (15-2-1970) παίζει το νεαρό σουμπέρτο Φρανσουά.
Στην αθηναϊκή ηθογραφία του Παντελή Χορν «Το φιντανάκι» (1-1-1972) ερμηνεύει το ρόλο του Γιαβρούση.
Στην οπερέτα του Νίκου Χατζηαποστόλου «Πώς περνούν οι παντρεμένοι» (12-3-1972) υποδύεται το Βλάχο υπηρέτη Θανάση.
Στις 30-7-1972 βοηθά στο ανέβασμα της αγιασώτικης ηθογραφίας του Γιώργου Μουτζουρέλη «Ο ανάποδος που έγινε αρνί».
Στην οπερέτα του Νίκου Χατζηαποστόλου «Οι ερωτευμένοι μυλωνάδες» (25-12-1973) είναι ο αδερφός της Ροζίνας, Πίπος.
Στις 3-2-1974 συμμετέχει σε εκδήλωση που δίνεται προς τιμήν του τότε Υπουργού Πολιτισμού, κ. Τσάκωνα, που επισκέφτηκε το Αναγνωστήριο.
Στην ηθογραφία του Αντώνη Μηνά «Σα δε τιριάζ’, ε σ’μπιθιριάζ’», που παίχτηκε στην Αγιάσο στις 3-11-1974 και στις 23 και 24-5-1975 στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης, στο πλαίσιο της Λεσβιακής Εβδομάδας Λόγου και Τέχνης (18-25/5/1975), είναι ο Στιβ, παραφλέλ’ από την Αμερική.
Στην κωμωδία «Ο αχόρταγος» του Δημήτρη Ψαθά (10-8-1975) παίζει το ρόλο του Μανώλη.
Στην ηθογραφία του παπα-Χριστόφα Κανιμά «Τι να τα κάνω τα καλά» (8-8-1976) υποδύεται και πάλι τον παντρεμένο παραγιό τ’ Γιαννάτσ’, Τίν’, μετέχει στην επιμέλεια σκηνικών και έχει τη γενική καλλιτεχνική επιμέλεια του έργου,
που ξαναπαίζεται στη Μυτιλήνη στα «Ελευθέρια 1912-1976», στο πλαίσιο της Λεσβιακής Εβδομάδας Λόγου και Τέχνης (7-14.11.1976).
Στην ηθογραφία του Αντώνη Μηνά «Τα σ’μμαζώματα», που ανέβηκε στο Κινηματοθέατρο του Αναγνωστηρίου στις 27-11-1988 και παίχτηκε και στη Μυτιλήνη στο πλαίσιο της Α΄ Συνάντησης Ερασιτεχνικών Σωματείων Αιγαίου, παίζει το ρόλο του παππού Γιαννάτσ’.
Στην ηθογραφία του Αντώνη Μηνά «Σα δε τιριάζ’, ε σ’μπιθιριάζ’» που επαναλαμβάνεται στις 11-8-1991, ερμηνεύει και πάλι το ρόλο του Αμερικάνου Στιβ και έχει την επιμέλεια των σκηνικών.
Ξαναπαίζει τον Τιν’ στην κλασική ηθογραφία του παπά Χριστόφα Κανιμά «Τι να τα κάνω τα καλά» (13-8-1992) και μετέχει στην επιμέλεια των σκηνικών της παράστασης.
Στη Χρυσή Εκατονταετηρίδα του Αναγνωστηρίου τραγουδά με τη Χορωδία και χορεύει στην εκδήλωση «Μουσικοχορευτική παράδοση της Αγιάσου» (7-8-1994).
Και πάλι στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα εκατόχρονα του Αναγνωστηρίου (10-8-1994), παίζει στην ηθογραφία του Αντώνη Μηνά «Ωραία Μπουτζαλιά μου», ως καφετζής Δημητρός.
Στις 12-8-1994 παίζει στην επιθεώρηση του Αντώνη Μηνά «Γεια σου, Αγιάσου» πρωταγωνιστώντας στα μονόπρακτα «Τα ρουσφέτια», «Εφορία», «Του παμπόρ’ μας» και «BBC». Αυτή η εμφάνισή του ήταν και το κύκνειο θεατρικό του άσμα, που συνέπεσε με τη συμπλήρωση των εκατό χρόνων δράσης και προσφοράς του Πνευματικού μας Κέντρου.
Όλα αυτά τα χρόνια της σαραντάχρονης θεατρικής του δράσης συμμετείχε και στη Χορωδία του Αναγνωστηρίου, που λειτούργησε υπό τη διεύθυνση του Πάνου Πράτσου και σε κάποιες περιπτώσεις πρόσφερε και κοινωνικό έργο. Όπως τότε που βγήκε στα κάλαντα και συγκέντρωσε χρήματα για την ανέγερση του ναϋδρίου του Αγίου Παντελεήμονα στο Μαυριώτη.
Από το 1967 είχε ενταχθεί και στην Ομάδα Προσκοπισμού, που λειτουργούσε τότε στο χωριό μας.
Το θέατρο στην Αγιάσο βρήκε όμως κι έναν άλλο τρόπο έκφρασης: το καρναβάλι, οι πρώτες μικροπαραστάσεις του οποίου καταγράφονται ήδη από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Πρόκειται για ιδιαίτερο είδος λαϊκού θεάτρου, που παρουσιάζεται σε ανοιχτούς δημόσιους χώρους και συνδυάζει σε ολοκληρωμένη θεματική ενότητα τον έμμετρο σατιρικό λόγο, που αποδίδεται στη ντοπιολαλιά, με την εμφάνιση αρμάτων.
Ο Μιχάλης υπηρέτησε και το καρναβαλικό μας έθιμο καταγράφοντας τις παρακάτω συμμετοχές:
Το 1959 (16-3-1959) στον Ιπτάμενο Δίσκο του Γιώργου Παπάνη, τα σκηνικά του οποίου έγιναν στον παλιό τσορχανά των Μπουγδήδων στο Μαυριώτη.
Το 1960 (28-2-1960) στο αυθόρμητο δρώμενο «Έμβλημα Χουνάδικου – Μπουνταλά Ασκέρ’».
Στο Δούρειο Ίππο του 1961, τα σκηνικά του οποίου έγιναν στο τσουκαλαδιό του Στρατή Τζανή στην Αγριά.
Το 1962 στο Μιναρέ των Γιώργου Δ. Παπάνη και Μιχάλη Χριστοφαρή, που παρουσιάστηκε στο Γήπεδο του χωριού.
Το 1968 (4-3-1968) στους Ολύμπιους Θεούς με τους Αντώνη Μηνά, Λευτέρη Καμπιρέλη, Παναγιώτη Σκανέλη, όπου υποδύθηκε την Αθηνά, θεά της σοφίας.
Το 1969 στο συγκρότημα «Απόλλων 9» (24-2-1969) των Αντώνη Μηνά, Λευτέρη Καμπιρέλλη, Παναγιώτη Βασιλτσωτέλη.
Το 1970 (9-3-1970) στους Κουρσάρους των Αντώνη Μηνά, Λευτέρη Καμπιρέλλη, Παναγιώτη Βασιλτσωτέλη.
Στις 12-2-1978 παντρεύτηκε τη Σοφία το γένος Ευστρατίου Τζανετή (γεν. 14-9-1944) και απέκτησε δυο παιδιά. Τον Ευστράτιο (γεν. 24-11-1978), έγγαμο και πατέρα μιας νεότευκτης κόρης, υπάλληλο του Πυροσβεστικού Σώματος, κάτοικο Αγίας Παρασκευής Αθηνών, και την Έλλη (γεν. 3-11-1982), αρραβωνιασμένη.
Ο Μιχάλης Καμπουρέλλης άφησε δείγματα φιλοπονίας, επαγγελματικής αξιοσύνης, ανιδιοτελούς κοινωνικής προσφοράς, πηγαίας υποκριτικής ικανότητας. Μας χάρισε στιγμές σπαρταριστού γέλιου, γέλιου λυτρωτικού και θεραπευτικού, που στάζει βάλσαμο στις πληγές που ανοίγουν τα βάσανα της κερατοζωής.
Υπηρέτησε με θέρμη το ερασιτεχνικό θέατρο και το λαϊκό μας πολιτισμό από το 1956 ως το 1994. Για την πολύχρονη συμμετοχή του στις καλλιτεχνικές δραστηριότητες του Αναγνωστηρίου έχει γίνει μέχρι σήμερα αποδέκτης πολλών τιμητικών διπλωμάτων και ευμενέστατων κριτικών σχολίων.
Ευχόμαστε στον αγαπητό Μιχάλη να ’ναι γερός και στην οικογένειά του να τον χαίρεται και να τον τιμά. Το Αναγνωστήριο και η Αγιάσος ολόκληρη τον ευχαριστεί για όσα μας πρόσφερε, αλλά και για την πλούσια παρακαταθήκη που μας άφησε. Ελπίζουμε οι νέοι σκυταλοδρόμοι του λαϊκού πολιτισμού να εμπνέονται και να αντλούν δύναμη απ’ αυτήν, για να συνεχίσουν να ποτίζουν το πολύκλωνο δένδρο της μεγάλης πολιτιστικής μας παράδοσης.
