Το Αναγνωστήριο - Ιστορία

Το Αναγνωστήριο Αγιάσου "Η Ανάπτυξη" αποτελεί ένα από τα ιστορικότερα και πλέον καταξιωμένα πανελλαδικά σωματεία με πολυσχιδή δράση, που εκτείνεται σε πολλούς τομείς. Ιδρύθηκε το 1894 και έκτοτε δεν σταμάτησε ούτε στιγμή να δραστηριοποιείται στο θέατρο, στη μουσική, στην προαγωγή των γραμμάτων, στη συγκέντρωση λαογραφικού υλικού και στην ανάδειξη των λαϊκών δρώμενων της Λέσβου.

Σύμφωνα με μια πρώτη καταγραφή που επιχείρησε το Εργαστήριο Κοινωνικής - Πολιτισμικής Επικοινωνίας & Τεκμηρίωσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, σε συνεργασία με το Αναγνωστήριο, το αρχειακό υλικό είναι πλουσιότατο και μοναδικό στο χώρο του Αιγαίου.

Από τις σημαντικότερες πανελλαδικά είναι και η βιβλιοθήκη του σωματείου, που αριθμεί γύρω στους 25.000 τόμους βιβλίων, που καλύπτουν όλους τους κλάδους του επιστητού και οι περισσότεροι από τους οποίους είναι ηλεκτρονικά βιβλιοθηκονομημένοι. Πλουτίζεται με νέα βιβλία και διαθέτει σημαντικότατες παλιές εκδόσεις και λίγα χειρόγραφα.

Το Αναγνωστήριο διέπρεψε στο θέατρο, στη φωνητική και ενόργανη μουσική. Ανεβάστηκαν περί τα εκατό συνολικά έργα, οπερέτες, ειδυλλιακά δράματα, τραγωδίες εθνικού περιεχομένου, κωμωδίες, ηθογραφίες και επιθεωρήσεις στη ντοπιολαλιά. Ζωντανή απόδειξη της θεατρικής του δραστηριότητας και αγάπης προς το θέατρο αποτελεί η δημιουργία του περίφημου κινηματοθεάτρου του, χωρητικότητας 300 θέσεων (κιόλας από το 1964) σε σχέδια του αρχιτέκτονα Γ. Γιανουλέλη και του ζωγράφου Γ. Τσαρούχη. Σήμερα το σωματείο διατηρεί τα εξής θεατρικά τμήματα: α) Παιδικό Θεατρικό Εργαστήρι, β) Ενηλίκων για λεσβιακές ηθογραφίες και επιθεωρήσεις, γ) Πειραματική Σκηνή ενήλικων, που μετέχει στις ετήσιες Συναντήσεις της Ομοσπονδίας Θεατρικών Θιάσων Αιγαίου.

Μοναδική προσφορά στον τόπο μας και πολύτιμο απόκτημα του Αναγνωστηρίου είναι η καταγραφή σε μαγνητοταινίες, τη δεκαετία του ’60, του μουσικολαογραφικού υλικού της Αγιάσου, της Λέσβου και των απέναντι μικρασιατικών παραλίων. Σήμερα δεκάδες παιδιά μαθαίνουν κλασικά και παραδοσιακά όργανα, με αιχμή του δόρατος το σαντούρι, κι έχουν να επιδείξουν σημαντικές μουσικές παρουσιάσεις εντός και εκτός εθνικών συνόρων.

Λειτουργεί χορευτικό τμήμα με 120 μέλη (παιδιά - εφήβους - ενήλικες) με ιδιαίτερη βαρύτητα στα παραδοσιακά.

Στο σπουδαιότατο Λαογραφικό του Μουσείο φιλοξενείται από το καλοκαίρι του 2010 και η σπάνια Ιδιωτική Λαογραφική Συλλογή Στρατή Π.  Τζίνη που διασώζει εξαίρετα κειμήλια της βιοτεχνικής παράδοσης της Αγιάσου. Στεγάζει επίσης χώρους διαμορφωμένους όπως αυτοί του παλιού παραδοσιακού αγιασώτικου σπιτιού, αίθουσα παραδοσιακών στολών, Πινακοθήκη Λεσβίων Ζωγράφων, Συλλογή του Στρατή Ευαγγελινέλη με εξαιρετικά κεραμικά των Χατζηγιάννηδων κ.ά.

Απ’ την ίδρυσή του μέχρι σήμερα έχει την επιμέλεια του πευκόφυτου λόφου Καστέλι, που δεσπόζει στην είσοδο της Αγιάσου, με το ξωκλήσι του Ταξιάρχη Μιχαήλ, προστάτη Αγίου του, και τα ερείπια μεσαιωνικού κάστρου και κατάφερε να τον αξιοποιήσει τουριστικά με εξωραϊστικά έργα.

Αξιοσημείωτη είναι και η συμβολή του Αναγνωστηρίου στη προαγωγή των λαϊκών δρώμενων της Αγιάσου και κυρίως του φημισμένου αγιασώτικου καρναβαλιού.

Τέλος, πραγματοποιεί εκδόσεις έντυπων και ψηφιακών προϊόντων (βιβλίων, CD, CD-ROM, DVD) είτε μέσα από χρηματοδοτικά προγράμματα είτε με τη βοήθεια χορηγών.

Η μεγαλύτερη όμως επιτυχία του Αναγνωστηρίου είναι ότι κατάφερε να συσπειρώσει και εκφράσει όλες τις κοινωνικές ομάδες, όλες τις ηλικίες και όλα τα επαγγέλματα. Γι’ αυτό εξάλλου και υπάρχει και αποτελεί τηλαυγή φάρο του Αιγαίου, ανέσπερο φως στο μετερίζι του λαϊκού πολιτισμού. Επώνυμοι και ανώνυμοι εκφράζουν το θαυμασμό τους. Επαινετικές οι κρίσεις και πολλές οι διακρίσεις του, όπως η βράβευσή του από την Ακαδημία Αθηνών το 1977.